Λέλα σύζυγος Ιωάννη Μεταξά…
Λέλα σύζυγος Ιωάννη Μεταξά…
Η Λέλα Μεταξά (1883 – 1984) παντρεύτηκε το λοχαγό Ιωάννη Μεταξά (1871 – 1941) το 1909 και απέκτησαν δύο θυγατέρες. Η Λέλα ζωγράφιζε με μολύβι. Είχε πάρει μαθήματα από τον Νικηφόρο Λύτρα (+1904), όταν τα καλοκαίρια παραθέριζαν στην Πόλη της Τήνου. Από τα σχέδιά της γνωρίζουμε μόνον όσα δημοσιεύθηκαν στην ποιητική συλλογή του Γεωργίου Στρατήγη «Τα τραγούδια του νησιού μου» το 1908. Δε γνωρίζουμε αν συνέχισε να ζωγραφίζει και μετά τον γάμο της. Τα καλοκαίρια με τις δύο κόρες της παραθέριζε στην Τήνο (Στα ΓΑΚ Ελλάδας σώζονται επιστολές του Μεταξά στις κόρες του με οδηγίες πώς θα κάνουν ένα νερόμυλο). Η Λέλα στήριξε διακριτικά τον άντρα της τόσο στις δύσκολες στιγμές (Εξορία στην Κορσική, 1917 – 1920) όσο και κατά τη διακυβέρνηση της χώρας (1936 – 1941: Δικτατορία της 4ης Αυγούστου). Οι κόρες του συμμετείχαν στην ΕΟΝ, χωρίς ιδιαίτερη δράση. Μετά τα Δεκεμβριανά συνελήφθη όμηρος μαζί με τον γαμπρό της Φωκά από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ που υποχωρούσαν (απελευθερώθηκε μετά 50 μέρες). Την εμπειρία της από την ομηρεία της καταγράφει στο βιβλίο της «Ημερολόγιο ομηρείας 1944-1945» (Αθήναι 1972). Ο Μεταξάς ήταν ένας από τους ευφυέστερους αξιωματικούς και πολιτικούς, βαθιά φιλοβασιλικός και οπαδός του απολυταρχισμού. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου επιβλήθηκε από αυτόν, όμως ήταν έργο του βασιλιά Γεωργίου Β΄. Την ευνοούσε το γενικό κλίμα στην Ευρώπη –παντού υπήρχαν δικτατορίες- και η ανώμαλη κατάσταση στη χώρα (δυο βενιζελικά κινήματα, 1933, 1935). Υιοθέτησε εξωτερικά φασιστικά στοιχεία (χαιρετισμός, νεολαία, κ.λπ.), αλλά δεν ήταν ιδεολογικά φασίστας. Στην Ελλάδα ατυχώς συγχέουμε τον φασισμό με τον αυταρχισμό. Η αποτελεσματικότητα στην οικονομία έκανε τον Μουσολίνι συμπαθή σε διανοουμένους και πολιτικούς (Καζαντζάκης, Πλαστήρας, Βενιζέλος, κ.λπ.). Κατέστειλε σκληρά την ελεύθερη πολιτική έκφραση, πλην ανέπτυξε κοινωνικό έργο και, κυρίως, προετοίμασε τη χώρα για τον επερχόμενο πόλεμο. Το «ΟΧΙ» το είπε αυτός (Alors c’ est la guerre), πλην αυτό ήταν αποφασισμένο από καιρό (τέλος 1936). Το δράμα του ήταν ότι ως γερμανόφιλος πολέμησε τον Βενιζέλο κατά τον Α΄ ΠΠ, ενώ ακολούθησε την πολιτική του μεγάλου εχθρού του κατά τον Β΄ ΠΠ. Το μεγάλο κρίμα είναι ότι αυτός ο ευφυέστατος άνθρωπος εγκλωβίστηκε στον χώρο της βασιλικής καμαρίλας. Αξίζει να διαβάσει κανείς τον δημοσιογραφικό του διάλογο με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον λόγο του στους διευθυντές των εφημερίδων (30.10. 1940). Αν κοιτάξει κανείς τα πρωτοσέλιδα των καθημερινών εφημερίδων μετά την κήρυξη του πολέμου, σε όλες οι Ιταλοί ονομάζονται «αρνητικά» φασίστες. Έχουν περάσει 80 (plus) χρόνια από τα κρίσιμα εκείνα χρόνια και μπορούμε να δούμε τα πράγματα με καθαρό βλέμμα και όχι μέσα από ιδεολογικές παρωπίδες. Φυσικά και δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση, αλλά τέκνο της εποχής του…Καλό θα ήταν κάποιος νέος Τηνιακός επιστήμονας να ασχοληθεί με την αλληλογραφία του Μεταξά με την οικογένειά του που παραθέριζε στην Τήνο.
του Κώστα Δανούση, Ιστορικού και Ερευνητή
