Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές
Ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης για το σχέδιο νόμου με τίτλο: «Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις»
“Με την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης για το σχέδιο νόμου με τίτλο: «Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις» ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θα ήθελα να εκφράσει τις θερμές ευχαριστίες του για την ενεργή συμμετοχή όλων των μερών, τα οποία συνέδραμαν ουσιαστικά και εποικοδομητικά στο έργο του Υπουργείου.
Όλα τα σχόλια και οι παρατηρήσεις θα εξετασθούν και θα αξιολογηθούν, προκειμένου να οριστικοποιηθεί το τελικό κείμενο του σχεδίου νόμου.
Με εκτίμηση
Κωνσταντίνος Χατζηδάκης
O Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών”
Ολοκληρώθηκε την Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2024, 23:00, η Δημόσια Διαβούλευση για το Σχέδιο Νόμου με τίτλο: “Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις”. Με το τέλος της Διαβούλευσης ο Υπουργός Κωνσταντίνος Χατζηδάκης εξέφρασε τις ευχαριστίες του για την ενεργή συμμετοχή όλων των μερών, προκειμένου να οριστικοποιηθεί το τελικό κείμενο του Σχεδίου Νόμου.
Οι 7 σημαντικότερες αλλαγές που θεσπίζονται με τον νέο νόμο είναι οι ακόλουθες:
1. Θεσπίζεται διαφανής ηλεκτρονική διαδικασία για τη δημοπράτηση των παραλιών
Αρχής γενομένης από το 2024, όλες οι δημοπρασίες για παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και παραλίας θα γίνονται από την Κτηματική Υπηρεσία και όχι από τους Δήμους.
Η διαδικασία θα γίνεται ψηφιακά μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας που εγγυάται τη διαφάνεια και αποκλείει οποιεσδήποτε παρεμβάσεις. Η διακήρυξη θα αναρτάται στην πλατφόρμα και στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου τουλάχιστον είκοσι ημέρες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής της δημοπρασίας. Στην πλατφόρμα θα αναρτώνται τα στοιχεία (συντεταγμένες, πολύγωνο και αεροφωτογραφίες) κάθε παραχώρησης, η διάρκεια, οι όροι της παραχώρησης, και ο χρόνος τοποθέτησης και απομάκρυνσης των κινητών στοιχείων.
Οι παραχωρησιούχοι θα καταβάλλουν ελάχιστο τίμημα που προκύπτει από μαθηματικό τύπο με βάση τις αντικειμενικές αξίες της περιοχής, συντελεστή βαρύτητας της δραστηριότητας και τον συντελεστή βαρύτητας του αιγιαλού ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της παραλίας.
Οι δημοπρασίες που θα πραγματοποιηθούν φέτος, κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου, θα ολοκληρωθούν ως τις 15 Μαίου. Από το 2025 και μετά οι διαδικασίες θα ολοκληρώνονται ως τις 31 Μαρτίου.
2. Καθιερώνονται οι «απάτητες παραλίες»
Καθιερώνονται οι αιγιαλοί και παραλίες υψηλής προστασίας («απάτητες παραλίες») που βρίσκονται σε περιοχές Natura και για τις οποίες θα απαγορεύεται η παραχώρηση και κατ’ επέκταση η τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών κ.λπ.. Οι απάτητες παραλίες θα καθοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας ύστερα από εισήγηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και πρόταση του πρόταση του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
3. Θεσπίζονται αυστηρότεροι κανόνες στη διαχείριση των παραλιών ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών
Στις παραλίες που θα παραχωρούνται προς εκμετάλλευση τίθενται όρια προκειμένου να διασφαλίζεται η διέλευση των πολιτών και να υπάρχουν επαρκείς ελεύθεροι χώροι. Συγκεκριμένα, τουλάχιστον το 50 % της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο και ταυτόχρονα το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα. Τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης, ή 30% για παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura που δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες.
Μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων (3 μέτρα σε κάθε πλευρά, ή 4 μέτρων αν πρόκειται για περιπτώσεις επιχειρήσεων που λειτουργούν σε εφαπτόμενα κτίρια) και τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα.
Επίσης δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τμ.
4. Εισάγονται αυστηρότατες υποχρεώσεις για όσους μισθώνουν παραλίες
Θεσπίζονται εννέα συγκεκριμένες υποχρεώσεις σε όλες τις περιπτώσεις, οι οποίες προβλέπονται από το νόμο αλλά θα περιλαμβάνονται και στη σύμβαση παραχώρησης.
Συγκεκριμένα ο παραχωρησιούχος:
α) Διασφαλίζει την ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία.
β) Διασφαλίζει τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας για άτομα με αναπηρία στους αιγιαλούς και τις παραλίες που θα προβλεφθούν με Υπουργική Απόφαση, εγκαθιστώντας ειδικές πλατφόρμες για την εξυπηρέτησή τους, εφόσον δεν έχουν εγκατασταθεί από τον Δήμο,
γ) Περιορίζει την ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και θαλάσσιων μέσων αναψυχής και λοιπών κινητών στοιχείων σύμφωνα με τα όρια που θέτει το νομοσχέδιο (60 % της παραχωρούμενης έκτασης ή 30% αν πρόκειται για προστατευόμενο αιγιαλό και παραλία) και διατηρεί ελεύθερη ζώνη από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον τεσσάρων μέτρων.
δ) Διατηρεί καθημερινά καθαρό το παραχωρούμενο τμήμα αιγιαλού και παραλίας.
ε) Αναρτά σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία πινακίδα, η οποία επιτρέπει στο κοινό να έχει πρόσβαση, με ηλεκτρονικό τρόπο στα προσδιοριστικά στοιχεία της παραχώρησης, όπως τις συντεταγμένες, τον αριθμό της απόφασης παραχώρησης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κοινού και του παραχωρησιούχου και το διάγραμμα της παραχώρησης.
στ) Τοποθετεί κινητά στοιχεία για την εξυπηρέτηση του κοινού.
ζ) Φροντίζει για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος και της μορφολογίας της ακτής
η) Παραδίδει τον παραχωρηθέντα χώρο στην αρχική κατάσταση μετά το πέρας της διάρκειας της παραχώρησης και απομακρύνει τα κινητά στοιχεία κατά τις περιόδους που καθορίζονται στη σύμβαση παραχώρησης.
θ) Διασφαλίζει την παρουσία ναυαγοσώστη, εφόσον η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο.
Σχετικά με την διαδικασία της μίσθωσης υπάρχουν θετικά σημεία, όπως:
Η διαδικασία των μισθώσεων θα γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά από την Κτηματική Υπηρεσία
Σφράγιση σε 24 ώρες, απομάκρυνση σε 48 ώρες για κατάληψη αιγιαλού - παραλίας. Η προσφυγή σε δικαστήριο δεν μπορεί να αναστείλει την εφαρμογή της απόφασης.
Αν μεταξύ αιγιαλού και δημόσιου δρόμου υπάρχει ιδιωτική περιουσία, είναι υποχρεωτική η τήρηση ελεύθερης πρόσβασης.
Ο περιορισμός του 50%(ελεύθερο προς μισθωμένο) ισχύει και για τις παραλίες με μεγάλο αριθμό όμορων επιχειρήσεων.
αλλά και αρνητικά σημεία, όπως:
Οι παλαιοί αιγιαλοί θα μεταφερθούν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου για Οικονομική εκμετάλλευση.
Οι ποινές δεν θα είναι το ίδιο αυστηρές για όσους έχουν συνάψει νόμιμες μισθώσεις, αλλά έχουν παραβιάσει τους όρους τους.
Θα λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών στον καθορισμό των παραλιών, με απόλυτη τήρηση περιβαλλοντικής προστασίας.
Δεν υπάρχει μηχανισμός επιτήρησης της εφαρμογής των μέτρων λόγω υποστελέχωσης των υπηρεσιών. Με αυτό τον τρόπο η ευθύνη μετακυλίεται στους καλά πληροφορημένους πολίτες, και στην διάθεσή τους να επιδιώξουν την τήρηση του νόμου.
Παράλληλα αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού του μισθώματος: θα είναι το γινόμενο της αντικειμενικής αξίας όμορου ακινήτου επί έναν συντελεστή βαρύτητας αιγιαλού (θα εξειδικευθεί τι σημαίνει αυτό) επί τα έτη παραχώρησης επί 3%. Ο προηγούμενος μαθηματικός τύπος ήταν το γινόμενο μιας «τιμής βάσης» επί έναν συντελεστή για το είδος της δραστηριότητας επί το εμβαδόν του χώρου. Στις περιπτώσεις όμορων στις ακτές επιχειρήσεων, που παίρνουν δικαίωμα εκμετάλλευσης παραλίας χωρίς διαγωνισμό, το μίσθωμα θα είναι 20% μεγαλύτερο.
Η παραχώρηση παραλιών εντός αρχαιολογικών χώρων εξακολουθεί να χρειάζεται τη σύμφωνη γνώμη της τοπικής εφορείας αρχαιοτήτων, η οποία δίδεται στην Κτηματική Υπηρεσία μία φορά ανά παραλία (εκτός αν αλλάξουν τα αρχαιολογικά δεδομένα) και όχι σε κάθε νέα παραχώρηση.
Ως προς τις όμορες επιχειρήσεις (λ.χ. εστίασης, φιλοξενίας): Το δικαίωμά τους για απευθείας μίσθωση χωρίς διαγωνιστική διαδικασία παραμένει περίπου με τους ίδιους όρους που ισχύει και σήμερα (με υποχρέωση τήρησης απόστασης 6 μέτρων ανάμεσα σε διαδοχικές παραχωρήσεις, αντί 4 μέτρων σήμερα). Υπάρχει όμως μια σαφής βελτίωση: επειδή η νομοθεσία σήμερα δεν έκανε σαφή αναφορά στο 50-50 (ελεύθερο προς μισθωμένο τμήμα μιας ακτής), ορίζεται ρητά ότι η ίδια υποχρέωση ισχύει και για τις παραλίες με όμορες επιχειρήσεις.
Αν μάλιστα υπάρχουν ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις σε μεγάλο ή όλο το μήκος της παραλίας, το εμβαδόν του παραχωρούμενου χώρου σε κάθε επιχείρηση μειώνεται ώστε να μην ξεπεραστούν συνολικά το 50% και τα 500 τ.μ. (μειώνεται μόνο η ελάχιστη απόσταση ανάμεσα στις παραχωρήσεις σε 3 μέτρα, εφόσον η πρόσοψη της επιχείρησης είναι μικρή).
Ορίζεται, τέλος, ότι αν υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις των οποίων η «προβολή» καλύπτει το ίδιο τμήμα του αιγιαλού ή της παραλίας, τότε θα γίνεται διαγωνισμός. Με αυτόν τον τρόπο θα σταματήσουν τα «μπλοκ» συνεχόμενων ομπρελοκαθισμάτων που παρατηρούνται σε παραλίες αστικών περιοχών (λ.χ. Ρόδος, Ηράκλειο). Ωστόσο, αυτή η πολύ θετική ρύθμιση έχει ένα ευμέγεθες «παράθυρο»: ο περιορισμός των 500 τ.μ. (πάντα όμως μέχρι την κάλυψη του 50% της ακτής) θα εξακολουθήσει να μην ισχύει για ξενοδοχεία, κάμπινγκ και σύνθετα τουριστικά καταλύματα, όπως σήμερα.
5. Κατοχυρώνεται ο ρόλος των πολιτών για την προστασία των παραλιών από τις αυθαιρεσίες
Δημιουργείται ψηφιακή εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες κ.λπ. που θα διατίθεται δωρεάν στους πολίτες. Κάθε παραχώρηση θα αντιστοιχεί σε QR – code που θα αναρτάται στην ιστοσελίδα της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου και στην πινακίδα σήμανσης του αιγιαλού ή της παραλίας που τοποθετείται υποχρεωτικά στο σημείο. Μέσω της ίδιας εφαρμογής οι πολίτες θα βλέπουν το διάγραμμα του τμήματος του αιγιαλού και της παραλίας που έχει παραχωρηθεί και θα μπορούν άμεσα να υποβάλουν καταγγελία αν διαπιστώνουν παρατηρήσει αυθαίρετη κατάληψη ή υπέρβαση της παραχώρησης.
6. Αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες (drones, δορυφόροι) για αποτελεσματικότερους ελέγχους από την πολιτεία
Με το νέο νόμο προβλέπεται ότι θα αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες ( drones, δορυφόροι) για να γίνουν αποτελεσματικότεροι οι έλεγχοι των παραλιών από την πολιτεία. Παράλληλα δημιουργείται ένας ολοκληρωμένος ελεγκτικός μηχανισμός, με μικτά κλιμάκια ελέγχου, από στελέχη του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας, του δήμου, της Α.Α.Δ.Ε., της Οικονομικής Αστυνομίας, της ΕΛΑΣ και των εισαγγελικών αρχών ενώ προβλέπονται και μικτά κλιμάκια.
7. Επιβάλλονται αυστηρότερες ποινές για όσους αυθαιρετούν και παραβιάζουν τους κανόνες διαχείρισης των παραλιών
Οι ποινές κλιμακώνονται ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης και ιδίως το αν υπάρχει σύμβαση και ο παραχωρησιούχος έχει κάνει υπέρβαση της παραχώρησης ή δεν υπάρχει οπότε πρόκειται για αυθαίρετη κατάληψη. Σε κάθε περίπτωση οι ομπρέλες και ξαπλώστρες απομακρύνονται ενώ αν υπάρχουν παράνομες κατασκευές κατεδαφίζονται.
Σε περιπτώσεις αυθαίρετης κατάληψης επιβάλλεται σφράγιση και διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί, ο χώρος σφραγίζεται με ταινία και απαγορεύεται η είσοδος όπως και οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα σε αυτόν. Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε χρόνια.
Αν έχει γίνει υπέρβαση της παραχώρησης οι ποινές ξεκινούν από πρόστιμα και κλιμακώνονται σε απαγόρευση συμμετοχής σε δημοπρασίες καθώς και αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης.
Με τις αλλαγές που επήλθαν στη Βουλή το πλαίσιο αυστηροποιείται περαιτέρω καθώς οι πιο σοβαρές κυρώσεις (αποκλεισμός από νέες παραχωρήσεις και αναστολή λειτουργίας) επιβάλλονται όταν η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη από το 30 % της παραχώρησης (αντί για 50 % που προβλεπόταν αρχικά).
Για πρώτη φορά καθιερώνονται πρόστιμα για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία, από 2.000 έως 60.000 ευρώ. Προβλέπονται επίσης ποινικές κυρώσεις για όποιον επιφέρει στον αιγιαλό ή την παραλία οιαδήποτε μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα. Μάλιστα σε περίπτωση παρεμπόδισης προβλέπεται πρόστιμο από 2.000 έως 60.000 ευρώ, χωρίς να ορίζεται μέχρι αυτή την στιγμή με ποιον τρόπο θα εξειδικεύεται το ύψος του (θα εξειδικευθεί στη συνέχεια)
(με πληροφορίες από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών - Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων, και το opengov.gr)