Περιφέρειες τριών ταχυτήτων, σχέδιο για ριζικό «λίφτινγκ»
Περιφέρειες τριών ταχυτήτων, σχέδιο για ριζικό «λίφτινγκ»
Περιφέρειες τριών ταχυτήτων εμφανίζονται στην ελληνική επικράτεια, όπου οι διαφορές σε πολλές περιπτώσεις είναι χαώδεις.
Οι Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας αποτελούν τους πρωταθλητές της ανάπτυξης, αλλά και των οικονομικών και κοινωνικών δεικτών. Από εκεί και πέρα, η Κρήτη, η Κεντρική Ελλάδα, η Πελοπόννησος, το Νότιο Αιγαίο έχουν μια στοιχειώδη ανθεκτικότητα, ενώ οι υπόλοιπες περιφέρειες βρίσκονται μακράν σε απόσταση.
Σχετική έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών καταγράφει την έντονη ετερογένεια μεταξύ περιφερειών, ειδικά στα κεφάλαια της εισοδηματικής ανισότητας, των υπηρεσιών υγείας και της κοινωνικής προστασίας, εμφανίζοντας αναλογικά και το υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας. Κοινός παρονομαστής για ολόκληρη την επικράτεια είναι η μείωση και γήρανση του πληθυσμού, που όπως αναφέρεται στην έκθεση αποτελεί εθνικό πρόβλημα. Ο πληθυσμός μειώνεται από το 2010, σημειώνοντας σωρευτική μείωση κατά 5,9% έως το 2022. Αντίστοιχη τάση εμφανίζουν και οι περιφέρειες, με ενδεικτικές όμως ετερογένειες, καθώς η ηπειρωτική Ελλάδα συρρικνώνεται πληθυσμιακά γρηγορότερα από τη νησιωτική.
Ο πληθυσμός στη Δυτική Μακεδονία, την Κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο έχει συρρικνωθεί περίπου στο 10%, ενώ το Βόρειο, το Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια Νησιά έχουν καταγράψει μικρότερη μείωση, γύρω στο 2%. Η Κρήτη είναι η μόνη περιφέρεια στην Ελλάδα που παρουσιάζει οριακά θετικό ρυθμό πληθυσμιακής ανάπτυξης.
Στην οικονομική δραστηριότητα και την επιχειρηματικότητα καταγράφεται, όπως είναι αναμενόμενο, υψηλή συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας στις περιφέρειες των δύο μεγάλων αστικών κέντρων, όπου πραγματοποιείται πάνω από το μισό των συνολικών επενδύσεων. Η Περιφέρεια Αττικής συνεισφέρει σχεδόν το μισό του συνολικού ΑΕΠ, πάνω από το ένα τρίτο των συνολικών επενδύσεων και πάνω από το μισό των συνολικών εξαγωγών. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ παρουσιάζει έντονες αποκλίσεις (στην Αττική καταγράφεται με διαφορά και το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ), ενώ σημειώνεται υψηλή αναπτυξιακή δυναμική των περιφερειών της νησιωτικής Ελλάδας σε σχέση με τις περιφέρειες της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι περισσότερες περιφέρειες που φιλοξενούν σημαντικές βιομηχανικές μονάδες κατόρθωσαν το 2021 να ανακτήσουν το προ πανδημίας επίπεδο του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα υψηλή εξωστρέφεια.
Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ο βαθμός ένταξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα είναι υψηλότερος σε Αττική και νησιωτική Ελλάδα. Η ελληνική κρίση έπληξετις ιδιωτικές τραπεζικές καταθέσεις την περίοδο 2009-2016 σε πολλαπλάσιο βαθμό από το ίδιο το ΑΕΠ, ειδικά στην Αττική. Μετά την κρίση, η ανάκαμψη των καταθέσεων υπερβαίνει την αντίστοιχη του ΑΕΠ, ειδικά στη νησιωτική Ελλάδα και την Αττική. Η ετερογένεια σε δείκτες χρηματοοικονομικής ένταξης, τραπεζικών καταθέσεων και χορηγήσεων αναδεικνύει ευκαιρίες για τον τοπικό ρόλο των τραπεζών. Η Περιφέρεια της Αττικής, το Νότιο Αιγαίο, η Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά και η Ήπειρος εμφανίζονται υψηλά στη σχετική κατάταξη επιλεγμένων χρηματοοικονομικών δεικτών, ενώ αναδεικνύεται η ευκαιρία για σύγκλιση σε ορισμένες περιφέρειες, όπως η Δυτική Μακεδονία, η Δυτική Ελλάδα και η Πελοπόννησος.
πηγή: Λουκάς Γεωργιάδης