Κίνδυνος “χαμένης δεκαετίας”
Κίνδυνος “χαμένης δεκαετίας” καθώς οι χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζουν οικονομικό γκρεμό
Το έτος 2026 θα μπορούσε να είναι μια καθοριστική στιγμή για την ευρωπαϊκή οικονομία.
Το διπλό χτύπημα της εισαγωγής μεταρρυθμίσεων όσον αφορά τους κανόνες της ΕΕ για τις δαπάνες αλλά και του γεγονότος ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κλείσει τις στρόφιγγες του χρήματος μπορεί να αφήσει μια μαύρη τρύπα στους προϋπολογισμούς των υπερχρεωμένων χωρών, ιδίως της Γαλλίας και της Ιταλίας – ενδεχομένως λίγους μήνες πριν από τις κρίσιμες εκλογές και στις δύο χώρες.
“Υπάρχει ο κίνδυνος ότι αν δεν επενδύσουμε αρκετά, τότε θα επιστρέψουμε στη χαμένη δεκαετία του 2010”, δήλωσε ο Nils Redeker από τη δεξαμενή σκέψης του Ινστιτούτου Jacques Delors.
Οι οικονομίες της Νότιας Ευρώπης βυθίστηκαν σε μακροχρόνιες υφέσεις μετά την κρίση της ευρωζώνης το 2009, με το δημόσιο χρέος και την ανεργία να εκτοξεύονται εν μέσω συχνών κυβερνητικών αλλαγών. Οι οικονομίες που επλήγησαν περισσότερο, όπως η Ελλάδα, βρίσκονταν κάτω από τα προ της κρίσης επίπεδα, μετά από μια δεκαετία επίπονων μεταρρυθμίσεων.
Οι οικονομολόγοι έχουν επισημάνει κινδύνους που συνδέονται με την απόφαση της Κομισιόν να θέσει τέλος το 2026 στη χρηματοδότηση μετά την πανδημία. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν σε πράσινα και ψηφιακά έργα χωρίς αυτή τη συγκεκριμένη ροή χρηματοδότησης από τις Βρυξέλλες.
Οι χώρες με μεγάλα χρέη ( η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ΕΕ και το τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο) είναι πιθανό να υποστούν το μεγαλύτερο βάρος του σοκ και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να πλήξει σκληρά τις οικονομίες, γεγονός που θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στην πολιτική.
Τα κυβερνητικά κόμματα στη Γαλλία και την Ιταλία – τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης μετά τη Γερμανία – έχουν λόγους να ανησυχούν. Οι επόμενες γαλλικές προεδρικές εκλογές είναι τον Απρίλιο του 2027, με τον Εμανουέλ Μακρόν να μην μπορεί να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα και την ακροδεξιά ηγέτιδα Μαρίν Λεπέν να κερδίζει υποστήριξη. Οι ιταλικές βουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το αργότερο μέχρι το τέλος του ίδιου έτους.
Οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να λαμβάνουν τα ευρωπαϊκό ρευστό της μετά- covid περιόδου
Προς το παρόν, οι χώρες εξαρτώνται από μια σειρά καθεστώτων στήριξης και απαλλαγών της ΕΕ που είχαν ως στόχο να αμβλύνουν το οικονομικό πλήγμα της πανδημίας Covid-19, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), ο οποίος είδε τις χώρες της ΕΕ να εκδίδουν για πρώτη φορά κοινό χρέος. Εξακολουθούν να παρέχουν μια σανίδα σωτηρίας στις χώρες με το μεγαλύτερο χρέος.
Η ΕΕ διοχετεύει δισεκατομμύρια ευρώ σε πράσινα και ψηφιακά έργα μέσω αυτού του ειδικού ταμείου – αξίας άνω των 700 δισεκατομμυρίων ευρώ – το οποίο πρόκειται να τερματιστεί στο τέλος του 2026.
Ομοίως, το πάγωμα των αυστηρών κανόνων της Επιτροπής για τις δημόσιες επιδοτήσεις, γνωστές ως κρατικές ενισχύσεις, που δίνουν στις πλουσιότερες χώρες το ελεύθερο να στηρίξουν τις στρατηγικές τους βιομηχανίες, θα έχει λήξει το προηγούμενο έτος. Αν και αυτό δεν θα πλήξει τους εθνικούς προϋπολογισμούς, θα περιορίσει τα περιθώρια των κυβερνήσεων.
“Υπάρχει ένας δημοσιονομικός γκρεμός”, δήλωσε η Lydia Korinek από τη δεξαμενή σκέψης Zoe Institute for Future-fit economies. “Το νέο σύνολο δημοσιονομικών κανόνων δεν προετοιμάζει τα μέλη για να αντιμετωπίσουν αυτόν τον δημοσιονομικό γκρεμό”.
Αμβλύνοντας το χτύπημα
Η πρόσφατα υπογραφείσα μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις δαπάνες, η οποία αποσκοπεί στο να προσφέρει στις χώρες περισσότερο χρόνο για να μειώσουν το χρέος και τις δαπάνες, θα μπορούσε να προσφέρει μόνο μια προσωρινή ανακούφιση για τις οικονομίες που αγωνίζονται, οι οποίες μπορεί να χρειαστεί να πληρώσουν περισσότερα στο μέλλον.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι πρωτεύουσες της ΕΕ συμφώνησαν να αφαιρέσουν την ετήσια αύξηση των επιτοκίων από το 2025 έως το 2027 από τη δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτείται από τις χώρες που ξεπερνούν το όριο του ελλείμματος της ΕΕ.
Αυτοί οι χαλαρότεροι κανόνες έχουν σχεδιαστεί για να αμβλύνουν το πλήγμα για αρκετές χώρες που αναμένεται να αντιμετωπίσουν Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) τα επόμενα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων της Ιταλίας και της Γαλλίας.
Στην πράξη, η εξαίρεση αυτή θα επιτρέψει στη Γαλλία (της οποίας οι πληρωμές τόκων προβλέπεται να αυξηθούν κατά περίπου 0,2-0,3% του ΑΕΠ ετησίως, σύμφωνα με το Bruegel ) να εξοικονομήσει πάνω από 5 δισ. ευρώ ετησίως ενόψει του 2027.
Αυτό όμως συνοδεύεται από ανησυχίες ότι οι εθνικές πρωτεύουσες ενδέχεται να χρειαστεί να υιοθετήσουν ακόμη πιο επώδυνες περικοπές δαπανών όταν επιστρέψουν στις τυπικές απαιτήσεις μετά από μια ΔΥΕ.
“Οι χώρες θα μπορούσαν να αποφύγουν τον οικονομικό γκρεμό το 2027 εάν αρχίσουν να περιορίζουν δραστικότερα τις δαπάνες από τώρα έως τότε”, δήλωσε ο Jeromin Zettelmeyer, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Bruegel.
Θα ψάχνουν μετρητά
“Οι νέοι κανόνες θα λειτουργήσουν έως το 2026”, δήλωσε αξιωματούχος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που συμμετείχε στενά στις διαπραγματεύσεις για τους νέους κανόνες δαπανών.
Η άποψή του είναι ότι η λήξη του ταμειακού διαθεσίμου μετά την πανδημία θα αφήσει τις υπερχρεωμένες χώρες να ψάχνουν για μετρητά.
Επιτείνοντας την πίεση, η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στη θέση του προέδρου των ΗΠΑ ενδέχεται να ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, αυξάνοντας περαιτέρω τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες.
Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ απέκλεισε την παράταση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) πέραν του 2026, καθώς αυτό πουλήθηκε το 2020 στις ολιγαρκείς κυβερνήσεις, όπως αυτές της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών, ως εφάπαξ για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Περιορισμός των δαπανών;
“Σε κάποιο βαθμό μπορεί να υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της ΕΕ για τη συνοχή – γενικά δαπάνες για υποδομές για φτωχότερες περιοχές – θα διατεθεί μετά το 2026 και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει το κενό που αφήνει το RRF”, δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ.
Πρόσθεσαν ότι το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα -ένα νέο εργαλείο για τη στήριξη πράσινων έργων- θα παρουσιαστεί επίσης τότε.
Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι αυτό δεν θα είναι αρκετό.
Οι ανάγκες δαπανών των εθνικών πρωτευουσών θα είναι “πάρα πολλές για να συμβιβαστούν χωρίς να υπάρχουν περισσότερα χρήματα σε επίπεδο ΕΕ”, δήλωσε ο Zettelmeyer από το Bruegel.
“Θα υπάρχει η αίσθηση της πλειοψηφίας ότι κάποια μορφή διάδοχου μέσου του RRF θα καταστεί αναγκαία”, πρόσθεσε.
Πηγή: Politico